Geen pakketjes onder tafel

http://allafrica.com/stories/200411160703.html

Mussa A. Silima, minister van handel, industrie, marketing en toerisme van Zanzibar, vindt dat massa-toerisme schadelijk is voor milieu en economie van zijn eiland. Zo stond het op 16 november in de East African, een Keniaanse krant. Zanzibar hoort bij Tanzania en is één van de grootste toerismetrekkers voor het Oost-Afrikaanse land. 100.000 toeristen van meer dan 100 verschillende landen zakken jaarlijks af naar het paradijselijke eiland.
De minister had het over “de vele toeristen die zeer weinig betalen in goedkope hotelletjes die geen 5 sterren accommodatie bieden.” Het probleem, nog steeds volgens minister Silima is dat “deze toeristen zeer weinig betalen maar dat hun hotelletjes evengoed het milieu belasten.” En verder: “de inkomsten van dergelijke toeristen zijn veel te weinig om het milieu te herstellen of te beschermen.”

De minister gaf hier verschillende boodschappen: hij heeft iets tegen toeristen die weinig geld uitgeven; Hij wil meer inkomsten om het milieu te beschermen; Kleine hotelletjes belasten het milieu evenveel als 5 sterren ressorts…
Alvast dat laatste is manifest onjuist. Zoals vele studies al aangetoond hebben, zijn exclusieve hotels echte slokkoppen op energiegebied, ze putten lokale energiebronnen uit met een bovenmatige consumptie van water en elektriciteit. Dergelijke hotelcomplexen eisen ook grote investeringen in basisinfrastructuur van de lokale overheid, die daarvoor zware leningen aangaat. De intresten op die leningen komen steevast ten laste van de belastingbetaler. Aan de inkomstenzijde is het een mager plaatje. De winsten zijn voor rekening van de buitenlandse investeerder die doorgaans zeer gunstige belastingtarieven heeft kunnen afdwingen. De Westerse bedrijven achter deze hotelketens zijn zeer machtig en tegen hun onderhandelingspositie kan geen lokale regering van een derde wereld land tegenop.
Ook de lokale economie profiteert nauwelijks want de meeste van deze hotels laten hun voedsel en andere producten invliegen. De toeristen zelf spenderen slecht een habbekrats in de lokale souvenirwinkeltjes. Wat blijft erover? Een weinig tewerkstelling, maar enkel voor de laaggeschoolde en slechtbetaalde jobs.

Is het dan zo dat grote ressorts meer verantwoordelijkheid aan de dag leggen voor het milieu dan hun kleine concurrenten, de meestal door lokale families uitgebaatte kleine hotelletjes? Neen, de grote hotelketens laten zich weinig gelegen aan hoe het landschap rond hun terreinen eruit ziet. Ze hebben niet echt een band met het land. Tenzij ze eigendom zijn van een bedrijf dat ethiek of duurzaamheid hoog in het vaandel draagt, tellen alleen de cijfers. Wanneer hun investeringen afgeschreven zijn, en vóór de renovatiekosten beginnen te komen, zullen ze vaak het uitgeleefde complex van de hand doen en elders investeren. De familiehotelletjes daarentegen, hebben wel een band met het land. Het is hún land, en als ze enigzins gestuurd worden, willen ze wel inspanningen leveren om het milieu en het landschap te beschermen. Ze zijn ook ingebed in de lokale samenleving en kunnen de mensen mee responsabiliseren om verantwoordelijk om te springen met hun omgeving.
Helaas is de armoede vaak een spelbreker, want mensen die dagelijks moeite hebben om rond te komen kan je moeilijk sensibiliseren voor het milieu. Maar hier precies kan toerisme een rol spelen. Het kan de middelen opleveren om mensen de macht te geven om dingen te veranderen.

In plaats van rond de tafel te gaan zitten met dure buitenlandse investeerders, kan de minister beter met zijn eigen bevolking gaan praten. Lokale ondernemers aanspreken, dorpsraden bijeen brengen, een plan voor lokale duurzame ontwikkeling opstellen. En daar is ruimte voor buitenlandse touroperators, maar enkel gebonden aan een deftige regelgeving en de nodige garanties dat er wat van de winsten ten goede komen aan de gemeenschap. Essentieel is overleg en participatie van de lokale bevolking, eventueel met hulp van specialisten. Wat nodig is, is een proces naar duurzame ontwikkeling waar iedereen zijn steentje in kan bijdragen en waar iedereen dan ook later mee de vruchten van draagt.

Natuurlijk levert die strategie op korte termijn weinig op, zeker geen hoge omzetcijfers voor het opsmukken van een nationale handelsbalans. Ook geen grote prestigeprojecten waar je rijke buitenlandse vrienden kan laten logeren. En zeker geen pakketjes onder tafel. Heel sneu voor een minister zonder budget in een staat die voortdurend over de rand van het failliet wankelt.

Het is een moeilijk leven, dat van een minister voor toerisme in een Afrikaans land. Maar een minister wordt niet betaald noch gemandateerd om het makkelijk te hebben.

MAB – De Wereld beheert zijn schaarse natuur

Natuurbeheer van grote gebieden door middel van reservaten is al lang een courante praktijk. Het besef dat één en ander niet mogelijk is zonder instemming en participatie van de lokale bevolking is van recentere datum. Sinds 1974 centraliseert het MAB-programma (“Man and the Biosphere”) van de Verenigde Naties de inspanningen daar rond. Natuurgebieden zijn nooit alleen mooie landschappen. Ze vormen ook vruchtbare biotopen van talloze al dan niet bedreigde diersoorten en een enorme variëteit aan flora. Met de toenemende menselijke activiteit en vaak daaropvolgende erosieprocessen overal ter wereld worden beschermde reservaten stilaan de enig overblijvende gebieden waar de biodiversiteit enigszins gevrijwaard blijft. En bovendien… de enige gebieden waar de rusteloze toerist van vandaag zich op een duurzame manier kan ontspannen – als hij zich tenminste aan de regels houdt. Op 19 oktober jl. werden zo maar eventjes 19 gebieden in 13 landen toegevoegd aan het UNESCO wereldnetwerk van ‘biosfeer reservaten’ dat momenteel al 459 natuurgebieden in 97 landen erkend.

http://www.unesco.org/mab/index.htm
De homepage van het wereldnetwerk, onder auspiciën van de Unesco, de wetenschappelijk-culturele pijler van de Verenigde Naties. Hier vindt je wie, waar, waarom, wanneer en hoe.

http://www2.unesco.org/mab/br/brdir/directory/database.as
De Biosfeer database. Hier kan je op land zoeken, op naam, op ecosysteem, zelfs op contactpersoon. Zo zocht ik het Caatinga natuurreservaat op in Brazilië, via de database krijg je alle info die je nodig hebt, inclusief contactgegevens – om een geleid bezoek te reserveren bijvoorbeeld.

http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=23365&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html
De recent toegevoegde reservaten.

http://www.unesco.org/mab/nutshell.htm
Voor wie zich wat meer wil verdiepen. Wat is een biosfeer reservaat? En verder: hoe zijn ze georganiseerd, wat zijn de criteria, welke zijn de voordelen enz.

http://www.unesco.org/mab/activities.htm
Onder de activiteiten een massa linken naar onderwijsbronnen ivm natuurbeheer, info over specifieke ecosystemen enz. Of je nu een bergmens bent of eerder fan van kuststreken, hier vindt je alles om je erin te verdiepen, actualiteit rond natuurbeheer en organisaties die hier mee bezig zijn. Wist je bvb dat er een “Wereldatlas van Mangrove-wouden” bestaat?