Schaf cruises naar Zuidpool af !

Het aantal cruises naar de Zuidpool is verzevenvoudigd sinds 1993. Het waren er 258 vorig seizoen, toen waren het er 35. Een voorspelbare en trieste evolutie. Waarom is er ooit in toegestemd het laatste 'onbezoedelde' gebied (alhoewel er ook op de Zuidpool al vervuiling is) op aarde open te stellen voor toerisme. Zeker als het duidelijk is dat toerisme naar de Zuidpool onmogelijk is zonder milieukosten. Iedereen met gezond verstand weet toch dat je bezoek beter tot professionelen beperkt. Dat wil zeggen wetenschappers in de eerste plaats en cameraploegen die mooie en wervende reportages maken voor het grote publiek zodat iedereen kan beseffen hoe kwetsbaar deze planeet eigenlijk wel is.

Een IPS bericht meldt dat Het Comité voor de Bescherming van het Mariene Milieu van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), die van de VN afhangt, heeft voorgesteld dat schepen in het Zuidpoolgebied niet langer op zware brandstoffen mogen varen. Ze zouden het moeten doen met lichte brandstoffen moeten doen, omdat die minder vervuilend zijn. En nog protesteert de cruise-industrie. Ze maken nog niet genoeg winst... Sowieso pakken ze al de volledige toegevoegde waarde van wat de toerist betaald, ze hebben immers alle elementen van de reis in handen - het zijn all-inclusives maar dan volledig, zonder dat ze nog kosten moeten afstaan aan enige derde ontvanger. Komaan zeg. Het is niet voldoende dat ze op de zeven wereldzeeën hun afval dumpen, kostbare koraalriffen kapot varen, armlastige eilanden dwingen tot het bouwen van dure aanleginfrastructuur en ga zo maar door. En dat allemaal voor Westerse toeristen die weigeren de grenzen aan wat ze mogen zien te erkennen. Dat is een petitie waard!

Koraalriffen, kanariepietjes voor de wereld

Iedereen die zich ooit in een duikpak heeft gehesen om zich vervolgens te laten zakken in de gewijde stilte van de oceaan kent het gevoel. Elk die zich bevrijd wist van het gewicht van de zuurstofflessen in de gewichtloosheid van het ondermaanse kent de unieke ervaring: meegetroond worden door een school zilverkleurige vissen en als een logge zeppelin te glijden over de immense onderwaterstad die een groot koraalrif is. Ik heb het geluk gehad om in de jaren '90 van de vorige eeuw verschillende van die unieke eco-systemen te mogen aanschouwen en, godbetert, aan te raken. Met trillende handen, als een vreemdeling in een vreemd land.

De tijdsaanduiding is belangrijk want nu staat er een einddatum op het bestaan van die wondere wereld die zo belangrijk is voor de rijkdom van de oceanen op aarde. Nog 50 jaar en dan is het definitief gedaan. Het spreekwoordelijke kanariepietje zal dan definitief van zijn stokje gevallen zijn.

De kans is dus reëel dat onze kinderen binnen 20 jaar zeer veel geld zullen moeten betalen om in colonne langs een raam te schuifelen in Aquatopia. Achter dat raam een kunststoffen afkooksel van wat lijkt op een koraalrif met daarboven een handvol gefrustreerde vissen die verdwaasd rondjes zwemmen. Dat doembeeld wordt almaar duidelijker naar voor geschoven. Nu recent door een aantal Australische onderzoekers die het Great Barrier Reef, het grootste koraalrif ter wereld al jaren volgen. Tussen haakjes: in Australië bracht het riftoerisme in 2006 4 miljoen euro op...

Lees ook het IPS bericht: "Dood Great Barrier Reef kost Australië 37 miljard dollar"

“Moet jij ook even ?” Maak het traditionele toerisme socialer

Als fenomeen is toerisme redelijk recent, een gevolg van de grote sociale ontvoogding die vooral de tweede helft van de twintigste eeuw kenmerkte. Nu overtreft de wereldomzet van de toeristische industrie die van de olie-, automobiel- en chemiesector. Je kan op dit ogenblik bezwaarlijk nog beweren dat de impact op de leefwereld van anderen uitsluitend positief is. Het wordt hoog tijd dat lange termijn visies ingang vinden in de hoofden en daden van vakantiemakers hier en ‘aan de overkant’. Kan overigens de vakantieganger zelf geresponsabiliseerd worden? Reizen naar andere streken dient terug een ontmoeting te zijn, met alle plichtplegingen die daar traditioneel bij horen.

Het woord ‘toerisme’ komt van de Engelse aristocratie die in de vorige eeuw romantische ‘Grand Tours’ ondernam naar het continent. In het zog van de industriële revolutie kwam er ook een sociale revolutie. Met de eerste betaalde vrije dagen kon nu ook de arbeider op vakantie. Maar pas in de jaren 1950 en 1960 kwam het massatoerisme goed op gang met de ontwikkeling van chartervluchten en ‘alles-in pakketvakanties’. Sindsdien is het reisgedrag van de westerse mens in een stroomversnelling terecht gekomen. Vakantie is nu een onderdeel van het algemeen consumptief gedrag. De vraag is al lang niet meer “eten we vandaag”, maar “wat eten we vandaag?”, niet meer “hebben we vakantie?”, maar “wat doen we met vakantie?” Het gedrag van de westerse mens krijgt hedonistische trekjes: in het keuzeproces laat hij zich leiden door de vraag waaraan hij het meeste genoegen zal beleven.
Blijkt dat deze verbruikersmentaliteit nefaste gevolgen heeft. Het volgende scenario liegt er niet om:
- Eén toerist in een kustdorpje van 200 inwoners wordt behandeld als een gast. Komen er 20 per week dan is de spanning merkbaar en beginnen lokale levenswijze en gewoontes onder druk te staan. Als dit uitbreidt tot 1000 per week dan is er een serieus probleem. Ieder van die 1000 bezoekers zal verwachten dat aan zijn maatstaven en wensen voldaan wordt. Onvermijdelijk vraagt dit investeringen voor allerlei faciliteiten: hotels, winkels, restaurants, wegen en toegang tot ontspanningsgebieden. Locale ondernemers trachten aan de vraag te voldoen en doen er hun financieel voordeel mee. Maar het zal niet lang duren of de lokale visser of landbouwer heeft moeite om nog werk te vinden. Arbeiders zoeken werk in de lucratieve toeristische sector. Grote investeerders zien brood in de ontwikkelingen en vrij snel verliest de locale bevolking de controle. Door sociale wrijvingen en door het volume van het geproduceerde afval degradeert de vakantiebestemming. De toeristen stappen op en laten vervallen toeristische installaties, vervuilde stranden en landschappen achter. De lokale bevolking kan niet meer terug naar de vroegere levenswijze.
Een reportage van panorama enkele jaren geleden toonde enerzijds de enorme toename van de prostitutie op enkele Caraïbische eilanden en anderzijds de ontstellende naïviteit en arrogantie van de toeristen die de ‘alles-inclusief’ hotelcomplexen bevolken. De vakantiegangers laten zich vrijwillig opsluiten in luxueuze complexen, vaak met hoge muren en gewapende wachten die ervoor zorgen dat er zo weinig mogelijk contact is met de verarmde bevolking. Hún zuur verdiende belastinggeld gaat naar het bouwen van energieverslindende en dure installaties, want de toerist wil meer dan zijn gewone comfort thuis. Installaties die de eigen bevolking geen baat brengen en waarvan de opbrengsten naar het buitenland verdwijnen want de hotelketens zijn meestal in buitenlandse handen.
Vrouwen die geen uitweg meer zien komen in de prostitutie terecht, en waar aanbod is volgt de vraag vanzelf, westerse mannen op vakantie veranderen van brave huisvaders in hoerenlopers.


Untouchables

Het is één van de vele curieuze nieuwigheden die deze eeuw heeft voortgebracht, toerisme. Jaarlijks reizen grote aantallen westerlingen naar andere, materieel vaak minder bedeelde streken op aarde. Steeds meer mensen echter, gaan zich vragen stellen bij deze regelmatige migraties van buitenlanders die zoals een internationale schare van ‘untouchables’ zonder schijnbare bron van inkomsten neerstrijken tussen de broze gelederen van vreemde culturen. Samenlevingen die vaak al heel oud zijn en anders georganiseerd dan de moderne westerse maatschappij. De alomtegenwoordige druk van de westerse economische en culturele hegemonie is zo groot geworden dat hele beschavingen en fragiele maatschappelijke evenwichten onder vuur komen te liggen. En dan hebben we het nog niet over de grote armoede waarin grote bevolkingsgroepen moeten leven, mede ten gevolge van het enorme onevenwicht tussen Noord en Zuid. Dit alles zijn realiteiten die elk reiziger in het achterhoofd moet houden wanneer hij naar die andere wereld trekt. Naast het fundamenteel respect voor elke mens en zijn natuurlijke omgeving, in welke zin dan ook, is het erg belangrijk oorspronkelijke culturen te respecteren en een bescheiden attitude aan te nemen als vreemdeling.
Slechts door een opstelling die blijk geeft van openheid en eerbied kan je hetzelfde vragen van de lokale bevolking. Het gebeurt helaas maar al te vaak dat westerse arrogantie en nonchalance generatieconflicten en massale sociale ontwrichting tot gevolg hebben. Gelukkig blijkt er toch een tendens te bestaan onder tenminste een deel van de vele rugzaktoeristen om zich beter te documenteren omtrent de streken die ze bezoeken.


Laboratoriumcultuur

Iemand zei ooit dat je het loutere ontspanningstoerisme pas echt ontgroeid wanneer je een emotionele band aangaat met het land dat je bezoekt. Hoe leg je die band aan? Waar begin je wanneer een nieuwe einder, een nieuw continent aan je voeten ligt.. als bovendien de vreemde mensen die je zal tegen komen je reeds bij voorbaat hebben geplaatst in hun persoonlijke variant van de “tabel van toeristjev”. Alle prerogatieven ten spijt, langs beide kanten, ze zijn zo normaal, die vooroordelen, dat het iedere bewuste mens doet duizelen.
Maar ligt daar niet precies de uitdaging, dat punt waar velen opgeven, daar doorheen kijken.. en start voorbij die kloof niet de lange maar rijkgeschakeerde weg naar aanvaarding? Zodat je op een reizende dag in de bus plots merkt hoe je poëtisch geheugen een ankerpunt heeft gevonden - een moeder krijgt je blik in de gaten wanneer ze haar zoontje tegen de raam zet om te plassen. Ze lacht en vraagt: “Moet jij ook even?” Iedereen in de bus slaat dubbel en jij lacht mee. Op dat moment lach je niet slechts meer omwille van de situatie, neen, je lacht omdat er iets heeft plaatsgevonden dat zo bij uitstek menselijk is - je lacht omdat dit moment, deze mensen, dit land met al zijn problemen en verhalen je dierbaar is geworden. En tegelijk ben je rijker geworden.
Emoties als groeimiddel in je persoonlijkheidsvorming. Een tegenstrijdige boodschap voor de ‘laboratoriumcultuur’ die sinds Descartes onze gewesten in zijn ban houdt. Zou dat dan de culminatie van het reizen zijn? Trachten van die gevoeligheid, die liefde, ingang te doen vinden in alle uitingen van je gedrag en dat van je medereizigers. Komt respect dan niet vanzelf.. Want het proces van je grenzen verleggen is een stap die je ook leert buiten je eigen referentiekader te stappen. Emoties hoeven daarbij niet secundair te zijn, neen, ze kunnen de drijvende kracht worden achter dat groeiproces. Leren vanuit de buik, altijd en overal alert, tot de minuscule adertjes onder je opperhuid ademen wat je denkt en zien wat je inademt.

Reizen naar minder bedeelde streken op aarde is niet uit den boze. Het is een recht van elk mens de (artificiële) grenzen te overschrijden en zijn persoonlijke horizon te verbreden. Maar dit gaat enkel op indien de reiziger hierbij zijn verantwoordelijkheid niet verzuimt en alles en iedereen op zijn weg bejegent met het broodnodige respect en openheid. Sociaal toerisme plaatst zelfbeschikking van lokale bewoners vooraan, indien zij denken een stop te moeten zetten op het aantal buitenlanders dat hun land komt binnen vallen, dan kan je niet anders dan dat respecteren. Het spreekt tenslotte voor zich dat je best groot vertoon achterwege laat en bescheidenheid hoog in het vaandel draagt. Slechts dan kan reizen vruchtbaar en verrijkend zijn, in alle opzichten.

Do not tease zoo animals of any animals

Ze zullen ons hier missen in India. Niemand meer om aan te staren of op de gevoelige plaat vast te leggen. Tientallen keren zijn we gefilmd, gefotografeerd. alsof we Brangelina en kids zelve zijn. Terwijl we iets zitten te drinken, op de paarden, langs het meer. Ze stoppen er zelfs een auto of een bus voor. Nationaal bekende toeristische sites als watervalen en schildpadvormige rotsen verdwijnen in het niets. Vier bleekscheten, twee grote en twee mini, wat een schitterend zicht.

Ja, in andere plaatsen op de wereld voel je vaak plaatsvervangende schaamte als je toeristen ongegeneerd foto's ziet trekken van de plaatselijke bevolking. Hier in India is het omgekeerd. Tijdens onze vierde en laatste week in India laten we het niet meer over onze kant gaan en gebaren we van 'neen' naar iedereen die weer eens ostentatief zijn vrienden aanstoot, naar ons wijst en vervolgens zijn camera of gsm bovenhaalt. In dit enorme land van een miljard inwoners zijn enkele honderdduizenden buitenlandse bezoekers nog steeds een voldoende rariteit. Zeker als ze hun mini-versies van zichzelf bij hebben, want eerlijk gezegd, dat hadden ze niet gedacht dat die er ook waren. Maar goed, we mogen niet te sarcastisch zijn want doen we het zelf ook niet massaal? Wat is er in godsnaam meer fascinerend dan andere wezens die zo duidelijk anders zijn maar toch zo erg op ons lijken. Nog meer dan chimpansees, gorilla's of bavianen. Mensen natuurlijk, bij voorkeur van een andere huidskleur, met een ander voorkomen en andere gedragingen. We kunnen het niet helpen: onwillekeurig vragen we ons af hoe deze wezens het leven beleven. En dan willen we ze fotograferen om uit te pakken met het feit dat we ons tussen die vreemdelingen hebben bewogen. Het is des menschen. Ook voor Indiase mensen.
.